Όταν πήγαινε στο νηπιαγωγείο ο γιος μου,
μετά τη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου, τραγουδούσε επί βδομάδες με
στεντόρεια φωνή το «Κορόιδο Μουσολίνι». Προσπάθησα να καταλάβω γιατί
του άρεσε τόσο πολύ αυτό το τραγούδι. Αφενός ήταν ο ρυθμός του,
εύπεπτος κι ευχάριστος, κατάλληλος για παιδιά. Το έψαξα λίγο για να
διαπιστώσω με έκπληξη ότι πρόκειται για διασκευή του ιταλικού
τραγουδιού Reginella Campagnola (Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα) του Eldo di
Lazzaro, το οποίο εμμέσως υμνούσε τα ιδεώδη του ιταλικού φασισμού!
Όμως δεν ήταν μόνο η μουσική, ήταν και οι στίχοι. Ειδικά τους στίχους «εσύ και η Ιταλία, η πατρίδα σου η γελοία» και «κι όταν θα μπούμε μέσα ακόμα και στη Ρώμη γαλανόλευκη θα υψώσουμε σημαία ελληνική» παρατήρησα ότι τους τραγουδούσε με ιδιαίτερη ζέση. Συζητώντας το μαζί του διαπίστωσα
ότι του άρεσε αυτή η ιδέα της ριζικής αντιπαλότητας που αναπαριστούσε το «εμείς οι καλοί κι οι άλλοι οι κακοί». Η ένταξη σε μια ομάδα και η υιοθέτηση των αρχών της είναι άλλωστε θεμελιώδες βήμα για την δημιουργία ταυτότητας και για την κοινωνικοποίηση.
Παρότι δε θέλω να κατηχήσω το παιδί μου σε απόψεις κανενός είδους, θεώρησα χρέος μου να του εξηγήσω ότι αυτά συνέβαιναν παλιά και τώρα είμαστε φίλοι με τους Ιταλούς. Του θύμισα τα ονόματα φίλων μας Ιταλών που τους είχε γνωρίσει και του ανέφερα τους Ιταλούς τουρίστες που βλέπουμε κάθε καλοκαίρι. Του είπα επίσης ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και αρκετά άλλα κράτη είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι κάτι σαν μεγαλύτερο κράτος και προσπαθεί για το καλό και τη συνεργασία όλης της Ευρώπης. Του είπα τελικά ότι η Ιταλία δεν είναι μια «γελοία πατρίδα» γιατί εκεί ζουν πάρα πολλά παιδιά της ηλικίας του που την αγαπούν όπως αγαπά κι αυτός την Ελλάδα και ότι δεν έχουμε κανένα λόγο να υψώσουμε ελληνική σημαία στη Ρώμη, γιατί όλες οι σημαίες των ευρωπαϊκών κρατών βρίσκονται υψωμένες σε κάθε χώρα.
Από τις αντιδράσεις του διαπίστωσα ότι όλ’ αυτά αφενός τον καθησύχαζαν, αφετέρου όμως του στερούσαν κάτι από το φαντασιακό παιχνίδι a la Ninjago που έστηνε στο νου του με τους Ιταλούς, καθώς τραγουδούσε το τραγούδι. Μια ανάγκη δεν κοπάζει με την απομυθοποίησή της. Όταν παίρνεις κάτι, πρέπει να δώσεις κάτι άλλο. Έτσι του είπα ότι δεν είναι κακό οι φίλοι να ανταγωνίζονται σε κάποια πράγματα, όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο. Έτσι θα μπορούσαμε να υψώσουμε στη Ρώμη μια ελληνική σημαία για λίγο, αν για παράδειγμα μια ελληνική ομάδα κέρδιζε μια ιταλική. Αυτό του άρεσε αρκετά, ώστε να αρχίσει να κάνει αυτοσχέδιες διασκευές του τραγουδιού με ποδοσφαιρική ορολογία ώσπου σταδιακά σταμάτησε να το τραγουδά γιατί το βαρέθηκε. Ησύχασα κάπως κι εγώ από το φόβο μήπως μεγαλώνω έναν μελλοντικό φασίστα!
Ένα χρόνο αργότερα, μετά τη γιορτή του Πολυτεχνείου στην Α’ Δημοτικού, ήρθε στο σπίτι με το αγωνιστικό σύνθημα «Ψωμί, μπριζόλα, και τζάμπα κόκα-κόλα!» Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν αντέδρασα, προκειμένου να σχεδιάσω προσεκτικά την πολιτική που θα κρατούσα με τον μικρό τέως φασίστα και νυν νεοφιλελεύθερο. Αρχικά σκέφτηκα να επιτεθώ στην κόκα-κόλα που δεν την πίνει επειδή έχει μπουρμπουλήθρες, αλλά ήξερα ότι θα είχε την ετοιμότητα να μου πει ότι δεν θα τα χαλάσουμε εκεί, μπορούμε να αντικαταστήσουμε την κόκα-κόλα με την πορτοκαλάδα και να με αποστομώσει. Έπρεπε να βρω ένα πιο ουσιαστικό επιχείρημα.
Κατόπιν ωρίμου σκέψεως, κατέληξα ότι δεν υπάρχει απλός τρόπος να εξηγήσεις ορισμένα πράγματα. Έτσι, ξεκίνησα από το αυθεντικό σύνθημα. Τον ρώτησα τι νομίζει ότι ήθελαν να πουν αυτά τα παιδιά τότε στο Πολυτεχνείο όταν ζητούσαν «ψωμί». Μου είπε ότι εννοούσαν φαγητό γενικά. Του είπα λοιπόν ότι στο φαγητό περιλαμβάνεται και η μπριζόλα και η κόκα-κόλα, και οι φακές και τα αυγά μάτια. Συμφώνησε. Άρα του εξήγησα ότι το σύνθημά του μιλάει ουσιαστικά μόνο για το «ψωμί» και του είπα αν θέλει να βρούμε συνθήματα και για τα άλλα δύο στα οποία αναφέρεται. Μιλήσαμε λοιπόν για την παιδεία και την ελευθερία, και βρήκαμε διάφορα συνθήματα για κάθε ένα από αυτά. Για παράδειγμα για την παιδεία είπαμε: «λαπτόπ, σχολεία κι ωραία κυλικεία» και για την ελευθερία «ακούς, μιλάς, στα σύννεφα πετάς».
Το μπάλωσα κι αυτό λοιπόν, και τώρα περιμένω ποιο θα είναι το επόμενο χτύπημα. Γιατί είναι μοιραίο να υπάρξουν κι άλλα χτυπήματα μισαλλοδοξίας, εθνικισμού, καταναλωτισμού κτλ, κτλ. Τα περιστατικά αυτά ωστόσο, μου έδειξαν ανάγλυφα το πόσο ανύποπτος είναι ο χρόνος κατά τον οποίο οργανώνεται η στάση ζωής καθενός. Όταν στα ελληνικά σχολεία πρυτανεύει ακόμα ο διχαστικός λόγος, γιατί ένα παιδί με απολυμένους γονείς να μη σκεφτεί ότι γι’ αυτό φταίνε οι εκάστοτε «Ιταλοί», ειδικά σε μια περίοδο που έχει τρομακτική ανάγκη να κάνει ταυτίσεις; Όταν τα πιτσιρίκια δεν μαθαίνουν από σχολείο και οικογένεια ότι τα δικαιώματα είναι απόρροια κατακτήσεων, θεωρώντας έτσι ότι δικαιούνται τα πάντα χωρίς να προσπαθήσουν για τίποτα, γιατί να νοιαστούν για παιδεία, ελευθερία, και όποια άλλη έννοια;
Πριν κοιτάξουμε λοιπόν στο κοινωνικό πεδίο, ας κοιτάξουμε πρώτα στο σπίτι μας. Στο πατρικό μας σπίτι, για να καταλάβουμε λίγο περισσότερα πράγματα για τον εαυτό μας και στο δικό μας σπίτι, για να καταλάβουμε λίγο περισσότερα πράγματα για το μέλλον που χτίζουμε με τα χέρια μας.Ελένη Κονιδάρη
Όμως δεν ήταν μόνο η μουσική, ήταν και οι στίχοι. Ειδικά τους στίχους «εσύ και η Ιταλία, η πατρίδα σου η γελοία» και «κι όταν θα μπούμε μέσα ακόμα και στη Ρώμη γαλανόλευκη θα υψώσουμε σημαία ελληνική» παρατήρησα ότι τους τραγουδούσε με ιδιαίτερη ζέση. Συζητώντας το μαζί του διαπίστωσα
ότι του άρεσε αυτή η ιδέα της ριζικής αντιπαλότητας που αναπαριστούσε το «εμείς οι καλοί κι οι άλλοι οι κακοί». Η ένταξη σε μια ομάδα και η υιοθέτηση των αρχών της είναι άλλωστε θεμελιώδες βήμα για την δημιουργία ταυτότητας και για την κοινωνικοποίηση.
Παρότι δε θέλω να κατηχήσω το παιδί μου σε απόψεις κανενός είδους, θεώρησα χρέος μου να του εξηγήσω ότι αυτά συνέβαιναν παλιά και τώρα είμαστε φίλοι με τους Ιταλούς. Του θύμισα τα ονόματα φίλων μας Ιταλών που τους είχε γνωρίσει και του ανέφερα τους Ιταλούς τουρίστες που βλέπουμε κάθε καλοκαίρι. Του είπα επίσης ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και αρκετά άλλα κράτη είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι κάτι σαν μεγαλύτερο κράτος και προσπαθεί για το καλό και τη συνεργασία όλης της Ευρώπης. Του είπα τελικά ότι η Ιταλία δεν είναι μια «γελοία πατρίδα» γιατί εκεί ζουν πάρα πολλά παιδιά της ηλικίας του που την αγαπούν όπως αγαπά κι αυτός την Ελλάδα και ότι δεν έχουμε κανένα λόγο να υψώσουμε ελληνική σημαία στη Ρώμη, γιατί όλες οι σημαίες των ευρωπαϊκών κρατών βρίσκονται υψωμένες σε κάθε χώρα.
Από τις αντιδράσεις του διαπίστωσα ότι όλ’ αυτά αφενός τον καθησύχαζαν, αφετέρου όμως του στερούσαν κάτι από το φαντασιακό παιχνίδι a la Ninjago που έστηνε στο νου του με τους Ιταλούς, καθώς τραγουδούσε το τραγούδι. Μια ανάγκη δεν κοπάζει με την απομυθοποίησή της. Όταν παίρνεις κάτι, πρέπει να δώσεις κάτι άλλο. Έτσι του είπα ότι δεν είναι κακό οι φίλοι να ανταγωνίζονται σε κάποια πράγματα, όπως για παράδειγμα το ποδόσφαιρο. Έτσι θα μπορούσαμε να υψώσουμε στη Ρώμη μια ελληνική σημαία για λίγο, αν για παράδειγμα μια ελληνική ομάδα κέρδιζε μια ιταλική. Αυτό του άρεσε αρκετά, ώστε να αρχίσει να κάνει αυτοσχέδιες διασκευές του τραγουδιού με ποδοσφαιρική ορολογία ώσπου σταδιακά σταμάτησε να το τραγουδά γιατί το βαρέθηκε. Ησύχασα κάπως κι εγώ από το φόβο μήπως μεγαλώνω έναν μελλοντικό φασίστα!
Ένα χρόνο αργότερα, μετά τη γιορτή του Πολυτεχνείου στην Α’ Δημοτικού, ήρθε στο σπίτι με το αγωνιστικό σύνθημα «Ψωμί, μπριζόλα, και τζάμπα κόκα-κόλα!» Κράτησα την ψυχραιμία μου και δεν αντέδρασα, προκειμένου να σχεδιάσω προσεκτικά την πολιτική που θα κρατούσα με τον μικρό τέως φασίστα και νυν νεοφιλελεύθερο. Αρχικά σκέφτηκα να επιτεθώ στην κόκα-κόλα που δεν την πίνει επειδή έχει μπουρμπουλήθρες, αλλά ήξερα ότι θα είχε την ετοιμότητα να μου πει ότι δεν θα τα χαλάσουμε εκεί, μπορούμε να αντικαταστήσουμε την κόκα-κόλα με την πορτοκαλάδα και να με αποστομώσει. Έπρεπε να βρω ένα πιο ουσιαστικό επιχείρημα.
Κατόπιν ωρίμου σκέψεως, κατέληξα ότι δεν υπάρχει απλός τρόπος να εξηγήσεις ορισμένα πράγματα. Έτσι, ξεκίνησα από το αυθεντικό σύνθημα. Τον ρώτησα τι νομίζει ότι ήθελαν να πουν αυτά τα παιδιά τότε στο Πολυτεχνείο όταν ζητούσαν «ψωμί». Μου είπε ότι εννοούσαν φαγητό γενικά. Του είπα λοιπόν ότι στο φαγητό περιλαμβάνεται και η μπριζόλα και η κόκα-κόλα, και οι φακές και τα αυγά μάτια. Συμφώνησε. Άρα του εξήγησα ότι το σύνθημά του μιλάει ουσιαστικά μόνο για το «ψωμί» και του είπα αν θέλει να βρούμε συνθήματα και για τα άλλα δύο στα οποία αναφέρεται. Μιλήσαμε λοιπόν για την παιδεία και την ελευθερία, και βρήκαμε διάφορα συνθήματα για κάθε ένα από αυτά. Για παράδειγμα για την παιδεία είπαμε: «λαπτόπ, σχολεία κι ωραία κυλικεία» και για την ελευθερία «ακούς, μιλάς, στα σύννεφα πετάς».
Το μπάλωσα κι αυτό λοιπόν, και τώρα περιμένω ποιο θα είναι το επόμενο χτύπημα. Γιατί είναι μοιραίο να υπάρξουν κι άλλα χτυπήματα μισαλλοδοξίας, εθνικισμού, καταναλωτισμού κτλ, κτλ. Τα περιστατικά αυτά ωστόσο, μου έδειξαν ανάγλυφα το πόσο ανύποπτος είναι ο χρόνος κατά τον οποίο οργανώνεται η στάση ζωής καθενός. Όταν στα ελληνικά σχολεία πρυτανεύει ακόμα ο διχαστικός λόγος, γιατί ένα παιδί με απολυμένους γονείς να μη σκεφτεί ότι γι’ αυτό φταίνε οι εκάστοτε «Ιταλοί», ειδικά σε μια περίοδο που έχει τρομακτική ανάγκη να κάνει ταυτίσεις; Όταν τα πιτσιρίκια δεν μαθαίνουν από σχολείο και οικογένεια ότι τα δικαιώματα είναι απόρροια κατακτήσεων, θεωρώντας έτσι ότι δικαιούνται τα πάντα χωρίς να προσπαθήσουν για τίποτα, γιατί να νοιαστούν για παιδεία, ελευθερία, και όποια άλλη έννοια;
Πριν κοιτάξουμε λοιπόν στο κοινωνικό πεδίο, ας κοιτάξουμε πρώτα στο σπίτι μας. Στο πατρικό μας σπίτι, για να καταλάβουμε λίγο περισσότερα πράγματα για τον εαυτό μας και στο δικό μας σπίτι, για να καταλάβουμε λίγο περισσότερα πράγματα για το μέλλον που χτίζουμε με τα χέρια μας.Ελένη Κονιδάρη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου